Zdrowa środa - CYNK (ważny pierwiastek śladowy)

Nowy rok rozpoczynamy dawką cennych informacji na temat jednego ze składników mineralnych. Niedawno prezentowaliśmy najważniejsze wiadomości dotyczące żelaza - najczęściej występującego niedoboru wśród mikroskładników. Dzisiaj na tapecie kolejny pierwiastek. Mimo iż występuje on w organizmie człowieka w śladowych ilościach, to jest on niezbędny do jego  prawidłowego funkcjonowania. Mowa o cynku. Dlaczego ten mikroelement jest dla nas tak istotny i czy samą dietą jesteśmy w stanie pokryć jego zapotrzebowanie? Czy w ogóle istnieje ryzyko niedoboru cynku, skoro jest to pierwiastek śladowy? Zapraszamy do lektury. 

Na wstępie warto wspomnieć, że składniki mineralne stanowią około 4% masy ciała dorosłego człowieka i dzielą się na dwie grupy: makroelementy oraz mikroelementy. Pierwiastki, których zawartość w ludzkim organizmie jest większa niż 0,01%, a zapotrzebowanie dzienne przekracza 100mg/osobę, są niezbędnymi składnikami odżywczymi. Oznacza to, że człowiek musi dostarczać je do organizmu wraz z pożywieniem. Są to: wapń, fosfor, magnez, potas, sód, chlor i siarka. Druga grupa, czyli mikroelementy, jak sama nazwa wskazuje, są to pierwiastki śladowe, które występują w organizmie człowieka w ilości mniejszej niż 0,01%, a ich zapotrzebowanie wynosi poniżej 100mg/osobę/dzień. Zaliczamy do nich: żelazo, miedź, selen, mangan, fluor, jod, chrom i właśnie cynk. O niezbędności składników śladowych świadczy stan deficytu powodujący określone objawy, które ustają po uzupełnieniu niedoboru, lub gdy wyjaśniona zostanie jego rola w ustroju. Co do niezbędności cynku nie ma żadnych wątpliwości.

Niespełna 90% całej zawartości cynku w organizmie odnajdziemy w mięśniach szkieletowych i kościach. Minimalna jego ilość występuje w osoczu. W przypadku tego mikroelementu, aby zachować stan homeostazy, czyli równowagi procesów życiowych niezależnych od wpływów otoczenia, odpowiednia jest jego podaż z diety. W momencie kiedy w naszym organizmie pojawi się stan niedoboru cynku, automatycznie zwiększa się jego wchłanianie z pożywienia oraz ponowne przenikanie tego pierwiastka wydzielanego z sokiem trzustkowym i żółcią do światła jelita. Warto podkreślić, że cynk jest składnikiem około 200 enzymów, stąd też ma wpływ na wszystkie podstawowe procesy życiowe. Jest on niezbędny do syntezy białka i kwasów nukleinowych. Pełni niezwykle ważną rolę w ochronie przed wolnymi rodnikami oraz w mechanizmach odpornościowych organizmu człowieka. Co więcej, ma znaczenie w odczuwaniu smaku oraz zapachu. Objawami obniżonej ilości cynku u dzieci są zmiany skórne, utrata apetytu, biegunka, łysienie oraz zahamowanie wzrostu. U dorosłych oprócz wypadania włosów i zmian skórnych pojawiają się zaburzenia smaku oraz węchu, a także obniżona odporność i w konsekwencji tego liczne stany zapalne.

Ponieważ deficyty składnika mineralnego, jakim jest cynk, zazwyczaj występują wraz z niedoborami innych składników, utrudnia to jego diagnostykę. Najczęściej obniżona ilość cynku w organizmie człowieka wiąże się z niedostateczną podażą białka i energii. W związku z powyższym to kolejny argument przemawiający za koniecznością stosowania prawidłowo zbilansowanej diety Umiarkowane niedobory cynku występują dość powszechnie, dlatego warto zwrócić uwagę na produkty, które są jego źródłem i uwzględnić je w swoim menu. Są to: produkty zbożowe, kasza gryczana, fasola, groch, orzechy, wątróbka, mięso. Jeśli stosujemy się do podstawowych zasad zdrowego żywienia, czyli nasza dieta jest regularna, urozmaicona, nie obfituje w żywność wysoko przetworzoną, a zawiera cenne produkty, o których wspominamy i przypominamy w naszych artykułach, to z pewnością nie mamy się czego obawiać. Cynk, chociaż jest pierwiastkiem śladowym, pełni niezwykle ważną rolę w naszym organizmie, stąd też nie należy tego bagatelizować.